ایمیدرو، پیشتاز مقابله با تحریم ها

 ایمیدرو یا به عبارتی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران که با توجه به مفاد قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشور پایه گذاری شده است، در مدت دو تا سه سال گذشته نقش مهمی در امر پیشرفت تولید، تکمیل پروژه های نیمه کاره، صادرات، ارز آوری برای کشور و ... ایفا کرده است، تدابیر که اگر چه همواره مد نظر بوده، اما به نظر می رسد در دوره مدیریتی رئیس هیات عامل کنونی گام های موثر تری در این زمینه برداشته شده است، تا روند مذکور سرعت بیشتر به خود بگیرد. براین اساس خداداد غریب ‌پورکه از آذرماه سال 1397 به ریاست هیات عاملی این سازمان منصوب شد، در کسوت مسئولیتی که بر عهده دارد، تدابیر و برنامه‌ هایی ارزشمند و اصولی را برای تحقق بهتر اهداف ایمیدور تدوین و عملیاتی کرده، مواردی که دستاوردهای زیادی نیز با خود به همراه داشته است.

اجرای طرح های توسعه ای و بومی سازی
به طور نمونه و در قدم اولبه عنوان مهمترین اقدامات انجام شده، می توان به افزایش تولید محصولات معدن و صنایع معدنی اشاره کرد آن هم در شرایط سخت تحریم ها، شیوع بیماری کووید19و رکود جهانی که به طبع آن ایجاد شده، البته در کنار این موارد اجرای طرح های توسعه ای و بومی سازی نیز مدنظر قرار داشته است. در این راستا پژوهش و همکاری هایی هم با دانشگاه‌ها برای انجام پروژه‌های پژوهشی و بومی سازی به طور جدی مدنظر بوده است که پیامدهای مثبت این اقدام قابل تقدیر، کسب رتبه سوم ایمیدرو در میان 42 سازمان و شرکت سود ده، ذیل قانون بودجه سال گذشته بوده که در خصوص تعداد قرارداد‌های منعقده با دانشگاه‌ها کسب شده است. آنچه که رویکردش بیشتر معطوف به رفع مشکلات پیش روی ارتباط با دانشگاه‌ها بوده تا ظرفیت‌های پژوهشی به سطح مورد نیاز این بخش ارتقاء یابد، ضمن اینکه در حیطه آموزش معادن نیز برنامه هایی به اجرا در آمده است. ارائه آموزش‌هایی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری مصداقی بر این امر است، البته آموزش در بخش های دیگر از جمله کارگری، تربیت تکنسین، فرآوری مواد معدنی، برپایی دوره‌های ویژه معادن زغال سنگ، ایمنی و ... را نیز می توان به این مقولات اضافه کرد، روندی که در سال جاری نیز تداوم دارد. ضمن اینکه با توجه به تدابیر و سیاست گذاری های صورت گرفته این پیش بینی را نیز می توان داشت که با توجه به امکانات موجود و لحاظ شاخص‌های توسعه‌ای ایمیدرو و شرکت‌های تابعه، بتوانند در این زمینه به رتبه نخست نیز دست یابند، آنچه که با توجه به حضور مدیری خلاق و متخصص قابل انتظار است.

خداداد غریب پور ، رئیس هیأت عامل ایمیدرو

کاهش قابل توجه ریسک زنجیره فلزات اساسی
از سوی دیگر با نگاهی اجمالی به مجموعه اقدامات صورت گرفته در سال گذشته متوجه خواهیم شد، تکمیل زنجیره ارزش آلومینیوم همچنین عدم وابستگی کشور به کک سوزنی و کک اسفنجی، بهره برداری از نخستین پست اسکله طرح بندر پارسیان، تامین تجهیزات فاز نخست طرح الکترود گرافیتی و ... برنامه ها و تدابیر دیگری بوده که در دستور کار قرار دارد، در راستای عدم وابستگی به کک سوزنی و کک اسفنجی هم تفاهم نامه‌ای با وزارت نفت امضاء شده تا وزارتخانه مذکور از طریق سرمایه گذاری پالایشگاه های کشور اقدام به تولید این محصولات کند. در کنار این موارد اما مشکلات مربوط به تامین سرمایه و مواد اولیه مورد نیاز آلومینیوم جنوب نیز با تدابیر اندیشیده شده برطرف شده است تا این واحد تولیدی که می توان از آن به عنوان بزرگترین و مدرن ترین واحد آلومینیوم کشور یاد کرد وارد مدار تولید شود. تدابیری که در مجموع موجب شد تا سال گذشته، ریسک زنجیره فلزات اساسی آلومینیوم، مس و فولاد در تامین مواد اولیه و مصرفی و صادرات محصول به شدت کاهش یابد، اقدامی که بسیار قابل توجه است.

جذب نقدینگی برای تکمیل طرح های نیمه تمام
ایمیدرو سازمانی بسیار بزرگ و شرکت مادر تخصصی بوده که نظارت عالی بر شرکت های عملیاتی با رویکرد صنعت و معدن دارد و در آن گردش مالی سنگین در جریان بوده و پروژه های بزرگ نیز اجرایی  می شود، بنابراین برای محقق شدن بهتر طرح ها و برنامه های در حال اجرا تمرکز بر توسعه و افزایش مشارکت بخش خصوصی نیز مدنظر بوده که هدف از آن اجرای طرح های مرتبط با سیاست گذاری های توسعه ای است. به طور مثال می توان به تکمیل طرح های تیتانیوم کهنوج، پتاس خور و بیابانک، همچنین  پترولیوم کک اشاره کرد که با حمایت سرمایه گذاری  سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران دنبال شده است. در همین راستا سال گذشته بیش از 1700 میلیارد تومان نقدینگی از بخش خصوصی جذب شده است. البته اقدامات در این حوزه تنها منوط به جذب حمایت‎ از بخش خصوصی نبوده، بلکه ایمیدرو تلاش کرده تا با تزریق منابع مالی به روند اجرایی شده پروژه ها سرعت بخشد، براین اساس بودجه سرمایه گذاری این سازمان از 750 میلیارد تومان به 1800 میلیارد تومان در سال 98 اصلاح شده است.

تشکیل کارگروه جهش تولید
این در حالی است که باید به یاد داشت تولید مستلزم سرمایه گذاری است و بخشی از تحقق شعار جهش تولید به فعال شدن خطوط غیرفعال تولیدی باز می گردد درنتیجه باید بهره وری واحدهای موجود افزایش یابد. رویکردی که براساس آن از سال 1398 با بهره گیری از تدابیر غریب پور در سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران کارگروهی برای کنترل مدیریت شرکت‌های تولید کننده تشکیل شده  است که مسئولیت  پایش مدام رونق تولید را درحیطه فعالیتی خود مدنظر دارند. بر این اساس این کارگروه به جهش تولید تغییر نام داده تا با اهداف جدید بتواند در بخش‌های مختلف معدن و صنایع معدنی جهش تولید را رقم بزند.

افزایش سرمایه واحدهای بزرگ تولیدی
در این میان ولی واحدهای بزرگ تولیدی نیز به حال خود رها نشده اند و افزایش سرمایه آنها نیز از جمله برنامه‌های سازمان توسعه و صنایع معدنی ایران برای تولید کنندگان بزرگ مواد معدنی بوده است، بنابراین افزایش سرمایه از جمله راهبردهایی به شمار می رود که در سال 1398برایشان مورد توجه قرار گرفته و طبق آن مجموعه‌های بزرگی مانند فولاد مبارکه و ملی مس افزایش سرمایه بسیار خوبی را شاهد بودند، علاوه براین در سال جاری افزایش سرمایه در گل گهر هم در دستور کار است.

استراتژی‎های کلان در دستورکار
علاوه بر تمامی این موارد اما سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نگاه ویژه ای هم  به مناطق کم برخوردار و محروم کشور دارد و بر این اساس ایمیدرو در کسوت تنها نهاد توسعه ای بخش معدن و صنایع معدنی کشور،‌ تا به امروز در قالب دو استراتژی کلان  توسعه و توانمندسازی اقداماتی را عملیاتی کرده است، براین اساس  تاکنون در 82 شهرستان از 108 شهرستان کم برخوردار سرمایه گذاری داشته است. در توضیح بیشتر باید گفت در مقوله توسعه ای، سرمایه گذاری در خصوص ظرفیت سازی با محوریت تولید،‌ اشتغال مد نظر قرار داشته که هدف از آن توسعه صادرات بوده است. اکتشاف، زیرساخت، آموزش،‌ پژوهش و فناوری، بهداشت، ‌ایمنی، ‌محیط زیست و انرژی حوزه هایی بوده اند که در زمینه توانمندسازی مورد توجه هستند، ضمن اینکه توسعه مناطق ویژه اقتصادی که شامل  خلیج فارس، لامرد، ‌پارسیان و کاشان می‎شود را نیز باید به این موارد اضافه کرد.

اکتشاف در نقاط مرزی و کم برخوردار
البته اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که در سال های اخیر نیز ایمیدرو، سرمایه گذاری‌ هایی در بخش اکتشاف نقاط مرزی به عنوان نقاط کم برخوردار داشته است، خراسان شمالی، جنوبی و رضوی، سیستان و بلوچستان، کردستان و هرمزگان از جمله این مناطق به شمار می روند.مقوله مهم دیگر این است که سیاست جدی در حوزه اکتشاف استفاده از دانش و تجهیزات جدید در اکتشاف تمام پهنه های باقیمانده کشور هم مورد توجه بوده و با حفظ این رویکرد در اکتشافات، کنسرسیومی متشکل از 11 شرکت بزرگ معدنی برای مشارکت در فعالیت های اکتشافی تشکیل شده است، البته66 هزار کیلومتر مربع از اکتشافات با حمایت ایمیدرو توسط بخش خصوصی صورت گرفته که می توان از آن به عنوان گامی مثبت یاد کرد. به این ترتیب ایمیدرو که 65 درصد از پهنه های اکتشافی را در اختیار دارد، موفق شده اکتشافات را از دولت محور بودن به سمت بخش خصوصی هدایت کند که حکایت از برنامه ریزی منسجم و علمی در این خصوص دارد که پیامدش شناسایی 759 محدوده امیدبخش در نتیجه اکتشافات صورت گرفته بوده است.

احیا و فعال سازی معادن کوچک
در کارنامه مدیریتی غریب‌پور البته اجرای طرح‌ های دیگری نیز خودنمایی می کند، به طور نمونه می توان از طرح احیا و فعال سازی معادن کوچک سخن گفت، طرح هایی که باز هم به طور عمده معطوف به نقاط کم برخوردار کشور بوده استان هایی از قبیل کهگیلویه و بویراحمد، خراسان‎های سه گانه، کرمان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، آذربایجان غربی،‌ بوشهر،‌ سیستان و بلوچستان را در بر گرفته است تا احیا و فعال سازی معادن کوچک در آنها محقق شود، مقوله ای که هم از هدر رفت بیت المال جلوگیری  می کند و بستر و زیر ساخت های لازم را برای ایجاد فرصت های شغلی جدید در مناطق مورد نظر فراهم می آورد.
به این ترتیب خوشبختانه احیا و فعال سازی معادن کوچک و متوسط تا سال گذشته فعالیت 146 معدن را به همراه داشته و موجب شده تا اشتغال مستقیم به سه هزار نفر رسیده آن هم در معادنی که بیشتر در مناطق کمتر توسعه یافته قرار دارد و به طبع این امر ارزش این اقدام را چندین برابر می کند.

ایمیدرو، پیشتاز مقابله با تحریم ها
ایمیدرو با مدیریت مدیر توانمندش در کنار تمامی اقدامات خود در صف نخست مقابله با تحریم ها و کمک به صنعت کشور قرار داشته و گام های مهمی در این سازمان برای مقابله با تحریم ها برداشته شده است و در این زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت، شورای امنیت کشور، شرکت‌های موثر در تامین ارز، بانک مرکزی و گمرک نیز با این سازمان همکاری داشته اند. به این ترتیب می توان از آن به عنوان پیشتاز مقابله با تحریم ها یاد کرد. در این میان توسعۀ همکاری‌های شرکت‌های بزرگ معدن و صنایع معدنی و شرکت هپکو با راهبری تنها نهاد توسعه ای بخش معدن و صنایع معدنی کشور نیزیکی دیگر از مصادیقی است که باید از آن را موفقیت قابل توجه در کارنامه کاری غریب پور دانست. در این زمینه ودر گام نخست همکاری‌ها، ساخت 700 دستگاه ماشین‌آلات راه‌سازی توسط هپکو تا سال آینده انجام خواهد شد و در برنامۀ بلندمدت ساخت ماشین‌آلات معدنی توسط این تولیدکنندۀ باسابقه برنامه‌ریزی شده است.

تهاتر مطالبات طریق واگذاری سهام
اما شاید پیگیری برای وصول مطالبات چند ساله را بتوان یکی از پربارترین اقدامات صورت گرفته در این سازمان دانست که با پیگیری های رئیس هیات عامل ایمیدرو سرانجام هیات وزیران پرداخت آن را در قالب تهاتر تصویب کرد. بنابراین مقرر شد تا دولت مطالبات قبل از سال ۱۳۹۷، را از طریق واگذاری سهام مطابق قوانین مربوط مشروط به انجام تکالیف موضوع قانون اجرای سیاست ‌های کلی اصل 44 قانون اساسی به‌ صورت جمعی - خرجی از طریق گردش خزانه تهاتر کند.

طراحی و ساخت ماشین‌آلات معدنی
اگر بخواهیم نگاهی ویژه به برنامه های به نسبت جدید این سازمان داشته باشیم که از اهمیت زیادی برخوردار باشند، می توانیم به طراحی و ساخت ماشین‌آلات معدنی اشاره کنیم که در این راستا نیز ایمیدرو از سال گذشته تدابیری برای ورود به این حوزه اندیشیده و اجرایی کرده است. این در حالی است که در سال‌های گذشته بیشتر روی ساخت قطعات متمرکز بوده و بر این اساس هر قطعه، طراحی و مهندسی خاص خود را داشته است، با این وجود ولی دراین بخش نیز موفق عمل کرده و توانسته تعدادی ماشین طراحی و مهندسی بسازد. علاوه براین طراحی، مهندسی و ساخت سنگ شکن در داخل انجام شده است. ضمن اینکه طراحی، مهندسی و ساخت قطعات پیشرفته‌تر نظیر ماشین ریخته‌گری، تجهیزات نورد و غیره نیز از افتخارات دیگری محسوب می شود که می توان به آن اشاره کرد. روندی که این امیدواری را قوت بخشیده که با توجه به تدابیر اندیشیده شده از سوی مدیریت این مجموعه ارزشمند اقتصادی در سال جاری در کنار سایر موفقیت ها ، صرفه‌جویی ارزی 850 تا 900 میلیون دلاری در ساخت و مهندسی قطعات و ماشین‌آلات نیز محقق خواهد شد.

تسهیل جهش تولید و صادرات گوهرسنگ ها
دامنه فعالیت این نهاد توسعه ای اما بسیار وسیع است و در این خصوص می توان مثال متفاوتی نیز ارائه داد، اینکه بسترسازی برای جهش تولیدو صادرات گوهرسنگ ها نیز در آن مورد توجه قرار گرفته، این در حالی است که پیش تر فعالیتی در این خصوص انجام نمی شد. شرایطی قابل توجه با راهبری ایمیدرو که زمینه مناسبی را برای توسعه صنعت سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی مهیا کرده است و رئیس هیات عامل ایمیدرو هم با توجه به وجود بازارهای جهانی و ارز آوری آن برای کشور آن هم در شرایط کنونی، اهتمام جدی برای رونق آن دارد.

حفظ سود شرکت ها و تحقق 62درصد اهداف
 بهبود مدیریت شرکت ها و نقش ایمیدرو در حفظ سود آنها نیز اقدامی ارزنده بوده که به دنبال در دستور کار قرار گرفتن سیاست عدم توزیع سود در شرکت های بزرگ و سرمایه گذاری مجدد در طرح های توسعه این شرکت ها محقق شده است. رویه ای که به جمع آوری پس اندازهای خرد برای تشکیل سرمایه های بزرگ منجر خواهد شد که خود نمونه بارز توسعه محسوب می شود. برنامه ریزی که به بزرگ شدن بنگاه ها و توسعه طرح ها سرعت خواهد بخشید.در کنار این موارد باید به این موضوع نیز پرداخت که در نقشه راه معدن و صنایع معدنی که نسخه ای توسعه ای است، ایمیدرو 145 هدف را طراحی کرده و خوشبختانه تاکنون 62 درصد از اهداف و شاخص های تعیین شده محقق شده است.

راه اندازی یکی از بزرگترین پروژه های بعد از انقلاب
از همه این موارد که بگذریم شاید بتوان گفت  نقش توسعه ای تنها نهاد توسعه ای بخش معدن و صنایع معدنی کشوردر راه اندازی یکی از بزرگترین پروژه های بعد از انقلاب اسلامی از اهمیت وافری برخوردار است. آنچه که به حمایت های ایمیدرو به ویژه مدیریت شایسته و برنامه ریزی غریب پور در راه اندازی پروژه آلومینیوم جنوب (سالکو) باز می گردد، موضوعی که پیش تر به صورت خلاصه به آن اشاره شد، اما در توضیح بیشتر باید گفت؛ در شرایطی که اجرای برنامه های زیرساخت در بندر پارسیان متوقف شده بود، ایمیدرو توانست برای احداث اسکله اختصاصی سالکو، زیرساخت های لازم را فراهم آورد. آن هم در شرایطی که با توجه به بالا بودن هزینه های واردات آلومینا و شناسایی ذخایر بوکسیت در کشور، توسعه تولید آلومینا ضرورت جدی داشته و  دارد. این موفقیت تا حدی چشمگیر بوده که عنوان شده با حمایت های ایمیدرو می توان مشابه کارخانه تولید آلومینا جاجرم، در سالکو نیز چنین کارخانه ای احداث کرد.
البته فهرست اقدامات ارزشمند انجام شده در این سازمان بسیار فراتر از موارد عنوان شده است، آنچه که شاید در مجال دیگر باید به آنها پرداخت، اما در یک جمع بندی کلی باید گفت، به طور قطع تحقق اهداف هر مجموعه ای به شدت به درایت مدیریتی در آن وابسته است، آنچه با توجه به سوابق قابل توجه رئیس کنونی هیات عامل ایمیدرو که در کسوت معاون وزیر صمت نیز فعالیت دارد از مجموعه مذکور انتظار می رود. خوشبختانه وی از مدیران با انگیزه و به نسبت جوان بوده که سوابق وی در بنگاه داری و فعالیت های اقتصادی به ویژه صنایع معدنی و پتروشیمی در سالیان گذشته موجب شده، عملکرد قابل قبولی را در ایمیدرو داشته باشد، غریب پور که در دولت های گذشته نیز اقدامات ارزنده ای را در کارنامه کاری خود به ثبت رسانده، به طور قطع در سالیان پیش رو قادر است با توجه به تجربه، توانمندی و پتانسیل مدیریتی که دارد، گام های اساسی در جهت ارتقاء تولید و صادرات در بخش های مهم و ارزشمند اقتصادی بردارد، موضوعی که به طور حتم مدنظر دولتمردان نیز قرار داشته، دارد و خواهد داشت.
 

منبع: نقد دولت